.png)
Natuur beperkt zich gelukkig niet tot bepaalde landsgrenzen. Het stroomt langs regio’s, kleurt ze rijkelijk en verbind landen met elkaar. Deze verbondenheid brengt, technisch gezien aparte, nationale milieuwetgeving ook samen.
Het beleid van naburige landen kan een significante invloed hebben op de gezondheid van de natuur en de effectiviteit van hun recht bij haar buren. Denk bijvoorbeeld aan PFAS dat van Frankrijk en België toestroomt in de Westerschelde.
Een supranationale aanpak lost dit probleem voor een deel op. Door Uniforme Europese regels worden landen niet gedemotiveerd om minder ambitieuze natuurbescherming te implementeren omdat hun buren dat toch ook niet doen.
Deze blog staat even stil bij hoe rechten van de natuur het Europees beschermingsinitiatief van de Schelde nog sterker zou kunnen maken. Stel je een vertegenwoordiger van de schelde voor met bevoegdheid in alle landen waar de rivier in (zij)stroomt! Hoe valt dit te rijmen met het huidige regime?
Het Europees natuurbeleid werkt thematisch. In andere woorden, differentieert het sterk naargelang de soort flora en fauna. In 2000 adopteerde het Europees Parlement de breed omvattende Kaderrichtlijn water. Dit kader steunt op 2 pillaren, namelijk gecoördineerde technische standaarden voor bad-/ drink-/ zoet-/…waterkwaliteit, alsook een rivieren beheer structuur dat aangepast kan worden voor samenwerking met andere landen.
De schelde wordt beheerd, en dus nog niet, vertegenwoordigd door de Internationale Schelde Commissie (ISC). In deze commissie zetelen de (deel)staten van België, Nederland en Frankrijk. Hier gaan de gedelegeerden in debat over onderwerpen zoals de impact van klimaatverandering, de gezondheid van de vispopulaties, het waterniveau, waterkwaliteit, en een efficiënt beheerschema. Opvallend is dat ook hier het debat wordt gevoerd om de belangen van de staat bij de rivier te vertegenwoordigen maar dat niemand met spreekmandaat de rivier vertegenwoordigd.
Gelukkig betekent dit niet dat de rivier niet mag meekijken. Het Verdrag van Gent voorziet plaatsen voor officiële delegaties van non-gouvernementele organisaties als ‘Waarnemers’. Momenteel is dat het Directoraat van Milieu van de Europese Commissie, De Zeeuwse milieufederatie, Grenzeloze Schelde, Good Planet BE. Veel van deze organisaties behartigen dus wel de belangen van de Schelde zelf, maar hebben geen plaats aan de tafel, en worden in het beste geval dus gehoord en in overweging genomen.
Rechten van de Natuur kan hier De blueprint worden voor het ontwerp van de plek voor de Schelde zelf. De ISC beslist bij consensus, wat betekend dat iedereen zich moet kunnen vinden in de beslissing. Een simpel mandaat van bepaalde aspecten van de rivier zou dus al een grote impact kunnen hebben op haar gezondheid en onafhankelijker maken van politieke belangen.
In de tekst van de kaderrichtlijn Water zie ik hier juridisch nog geen optie voor. Maar optimistisch gezien, is er wel een mogelijkheid om dit op de agenda te zetten bij het volgend amendement van de Kaderrichtlijn. Er komt meer en meer aandacht om onze rivieren en waterkwaliteit te beschermen en rechten van de natuur kan hier een stukje van het antwoord op een prangende uitdaging bieden!
.avif)