Wanneer een visje een grote vraag oproept
Soms laat een klein dier zien hoe groot een juridisch en moreel dilemma kan zijn. In zijn casus over de beekprik neemt waterjurist Michel Klomp ons mee naar de droogte van 2018, toen beken dreigden droog te vallen en een hele populatie van deze bijzondere vis op het spel stond.
De beekprik kan namelijk niet wegzwemmen wanneer het water zakt. De larven zitten jarenlang ingegraven in de bodem, afhankelijk van de stroming die langs hen spoelt. Als de beek droog valt, verdwijnen ze. In één klap. Michel schetst hoe het waterschap toen voor een keuze stond: ingrijpen of niet? En vooral: wat mag er eigenlijk binnen de wet?
Wat doe je als de wet niet genoeg houvast biedt?
Michel laat zien dat er vaak technische middelen bestaan om een ecosysteem te helpen, zoals het tijdelijk oppompen van grondwater. Maar of je juridisch verplicht bent om dat te doen, is een veel lastiger vraag. Het natuurbeschermingsrecht vertelt vooral wat niet mag. De verdeling van water is geregeld, maar niet wat er moet gebeuren wanneer de natuur zelf in de knel komt. En politieke wetgeving voorziet zelden in specifieke verplichtingen voor zulke unieke situaties.
Daar ontstaat Michel’s dilemma. Want als de wet geen duidelijk antwoord geeft, wie bepaalt dan wat rechtvaardig is voor het ecosysteem? En wie draagt de verantwoordelijkheid om een soort te redden die geen eigen stem heeft?
Hier raakt het werk van Michel aan het gedachtegoed van Rechten van de Natuur
Casussen zoals die van de beekprik maken zichtbaar waar ons huidige rechtssysteem tekortschiet. Ze tonen de kloof tussen wat ecologisch nodig is en wat juridisch voorzien is. Niet omdat wetgeving slecht bedoeld is, maar omdat zij nog sterk mensgericht is ingericht.
Rechten van de Natuur wil die kloof kleiner maken. Door ecosystemen formeel een plek te geven in besluitvorming. Dus altijd te (blijven) kijken naar wat voor effect bepaalde besluiten hebben op de gezondheid van alle natuur. Niet als garantie dat elke soort gered wordt, maar als erkenning dat natuur meer is dan decor of gebruiksruimte. Dat zij zelf een belang heeft dat beschermd moet worden.
Michel’s verhaal illustreert precies waarom dat belangrijk is. Want wanneer een ecosysteem in de problemen komt, kan het niet zelf aankloppen in Den Haag.
De waarde van dit gesprek
Het mooie aan Michel’s benadering is dat hij verder kijkt dan alleen de letter van de wet. Hij laat ruimte voor twijfel, reflectie en vragen. Hoe ver reikt onze verantwoordelijkheid? Hoever kun je gaan om een soort te beschermen? Wat betekent het om te handelen in een wereld die verandert, terwijl de regels achterblijven?
Het zijn vragen die niet alleen relevant zijn voor waterjuristen, maar voor iedereen die werkt met natuur, beleid, bestuur of recht. Juist deze openheid maakt het gesprek groter dan deze ene vissoort. Het nodigt uit om opnieuw te kijken naar ons eigen handelen in relatie tot de natuur.
Een klein visje, een grote spiegel
De beekprik is klein, bijna onzichtbaar in de bodem van de beek. Maar zijn verhaal is groot. Het laat zien hoe kwetsbaar ecosystemen zijn en hoe afhankelijk van onze keuzes. En het laat zien dat er mensen zijn die zich afvragen wat rechtvaardig is, nog voordat de wet het voorschrijft.
Daar zit de kiem van verandering. Het is in dit soort verhalen dat het idee van Rechten van de Natuur vorm krijgt. Niet in abstracte theorie, maar in de dagelijkse praktijk van mensen die verantwoordelijkheid voelen voor wat geen stem heeft.
%20(1)%20(1).avif)
%20(1).png)
.avif)